ԿԵՆՏՐՈՆՈՒՄ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Երևանի «Գլաձոր» համալսարանի «Կրիմինալիստիկական փորձաքնությունների կենտրոնում» կատարվում են հետևյալ փորձաքննությունները՝

Հետքաբանական փորձաքննություններ.

1.           Մատնահետքերի-«Դակտո»-2000 համակարգչային ծրագրի միջոցով,

2.           Մեխանոսկոպիա-իրերի, առարկաների, գործիքների կողմից թողնված հետքերի հետազոտություն՝ կիրառելով SZM-1, Italy, optika տեսակի բինոկուլյար մանրադիտակներ, Cat. No 16200, unitcon տեսակի համեմատական մանրադիտակ, ինչպես նաև տարբեր տեսակի չափող սարքավորումներ: Սառը զենքի հետազոտություն, մի ամբողջ հետազոտություն:

3.           Տրանսպորտահետքաբանական հետազոտություններ:

Ձգաբանական փորձաքննություն.

1.           Հրազենի և ռազմամթերքի հետազոտություն՝ կիրառելով SZM-1, Italy, optika տեսակի բինոկուլյար մանրադիտակներ և Cat. No 16200, unitcon տեսակի համեմատական մանրադիտակ: Հրազենի և ռազմամթերքի կրակելու համար պիտանելիությունը ստուգելու նպատակով նախատեսված է փորձարարական հրաձգարան:

2.           Կրակոցի հետքերի հետազոտություն՝ իրականացվում է SZM-1, Italy, optika տեսակի բինոկուլյար և Cat. No 16200, unitcon տեսակի համեմատական մանրադիտակներով: Պարկուճների նմուշները ստանալու համար փորձագիտական կրակոցները կատարվում են փորձարարական հրաձգարանում: Կրակած գնդակների նույնականացման համար անհրաժեշտ գնդակի նմուշները ստացվում են առկա գնդակորսիչի մեջ կատարված կրակոցների արդյունքում:

3.           Ձգաբանական քիմիական հետազոտություն: Հետազոտվում է փորձաքննությանը ներկայացված զենքի (ատրճանակ, ինքնաձիգ, որսորդական հրազեն) կրակված լինելու փաստը: Փորձաքննությանը ներկայացված հագուստի վրա առկա վնասվածքները հետազոտվում են Motik BC-Clinlah Plan 4 WT մանրադիտակի տեսադաշտում: Վնասվածքների շուրջ զենքի քսայուղերին բնորոշ հետքերի հայտնաբերման նպատակով կիրառվում է UVGL-55 Handheld UV Lamp սարքը:

Կատարաված հետազոտությունների արդյունքներից որոշվում է.

-վնասվածքները հանդիսանում են հրազենային-գնդակային, թե ոչ,
-վնասվածքները ինչ բաղադրակազմ (պղնձի, կապարի, երկաթի) ունեցող գնդակով, արկով  են պատճառվել,
-վնասվածքները պատճառվել են կրակոցի լրացուցիչ գործոնների ազդեցության սահմաններում, թե լրացուցիչ գործոների ազդեցության սահմաններից դուրս տարածությունից,
- վնասվածքներից որն է հանդիսանում մուտքի վնասվածք, և որ վնասվածքը՝ ելքի անցք:

Կրակոցի լրացուցիչ գործոնների ազդեցության սահմաններում տարածությունից կատարված կրակոցի հեռավորությունը որոշելու համար, ըստ մեթոդիկայի, հրաձգարանում կատարվում են փորձարարական կրակոցներ, որոնց լաբորատոր քիմիական հետազոտությունից էլ որոշվում է հստակ կրակոցի հեռավորությունը՝ արտահայտված սանտիմետրերով, որով էլ պարզ է դառնում, օրինակ, տվյալ վնասվածքը կարող էր պատճառվել իր կողմից, թե պատճառվել է մեկ այլ անձի կողմից:

Փաստաթղթափորձաբանական փորձաքննություն

Փաստաթղթափորձաբանական փորձաքննությունները նշանակվում և կատարվում են, մասնավորապես, փաստաթղթերի և/կամ դրանց ռեկվիզիտների իսկության համապատասխանելիության ուսումնասիրման նպատակով:

Ըստ հետազոտվող օբյեկտների և լուծվող խնդիրների, դատափաստաթղթաբանական փորձաքննությունները դասակարգվում են 12 ենթատեսակների:

Ըստ իրականացվող ենթատեսակների առավել ծանրաբեռնված և լայնածավալ հետազոտական ուղղություններ են հանդիսանում փաստաթղթերի պատրաստման եղանակի և միջոցի հետազոտությունը, պոլիգրաֆիական արտադրանքի հետազոտությունը, կնիքների և դրոշմակնիքների հետզոտությունը, պատառոտված և այրված փաստաթղթերի հետազոոտությունը, դրամանիշների և արժեթղթերի հետազոտությունը  և այլ օբյեկտների հետազոտությունը:

Փորձաքննությունների ընթացքում օգտագործվում են մանրադիտակներ, ՈւՄ և ԻԿ ճառագայթներով հագեցած սարք-սարքավորումներ, ինչպես նաև ներհրված տեքստերի հայտնաբերման համար նախատեսված սարք-սարքավորումներ (Օրինակ՝ Projectina Docustat DS-210), որով հնարավոր է առանց հետազոտելի թուղթը վնասելու կամ կեղտոտելու լոկալիզացնել մատնադրոշմի քրտնաճարպային հետքը:

Հողագիտական, կենսաբանական և մանրաթելերի հետազոտություններ

Դատաբուսաբանական հետազոտության առարկան և խնդիրները

Դատաբուսաբանական փորձաքննության խնդիրներից մեկը հանդիսանում է կրող օբյեկտների վրա բուսական ծագում ունեցող օբյեկտների հայտնաբերումն ու հետազոտությունը, որի վերջնական նպատակն է որոշել բուսական ծագում ունեցող էլեմենտների իրադրությունը՝ կապված կոնկրետ դեպքի հետ: Շատ հաճախ դատաբուսաբանական հետազոտության օբյեկտներ են հանդիսանում ծառերի, թփերի, ոտանման բույսերի (ցողուն, արմատ, տերև, ծաղիկ, պտուղ և այլն), սիլոսի մասերը, մամուռը, ջրիմուռները, կենդանիների արտաթորանքը:

Դատակենդանաբանական հետազոտության առարկան և խնդիրները

Դատակենդանաբանական հետազոտության օբյեկտներ են հանդիսանում կենդանիների մազերը, դրանց մորթիները, կաշին, թռչունների փետուրները, ձկների թեփուկները և դրանց մարմնի մասերը:

Դասակարգային խնդիրների թվին են պատկանում.

-օբյեկտի դասի (կարգի) որոշումը,
-
փորձաքննության ներկայացվող օբյեկտների սեռային պատկանելիության որոշումը,
-
խմբային պատկանելիության որոշումը,

Դատահողագիտական փորձաքննության առարկան և խնդիրները

Դատահողագիտական փորձաքննության առարկա է հանդիսանում փաստացի պարագան, որը վկայում է մարդու կամ առարկայի գտնվելը կոնկրետ վայրում: Դատահողագիտական փորձաքննության հիմնական խնդիրն է լոկալացնել տեղանքի կոնկրետ հատվածը (տեղամասը):

Դատահողագիտական փորձաքննության օբյեկտներն են՝

1.      Հետազոտելի առարկայի վրա հողային մասնիկների առկայությունը և դրանց տեղակայումը,

2.      Կրող առարկաների վրա հողի մասնիկների առաջացման մեխանիզմը,

3.      Կրող օբյեկտների վրա հողի մասնիկների պատկանելիությունը տեղանքի լոկալ հատվածին (տեղամասին),

4.      Առարկաների (օբյեկտների) փոխադարձ շփումը միմյանց կամ տեղանքի հետ:

Մանրաթելերի և թելային ծագում ունեցող իրերի և առարկաների քրեագիտական հետազոտություն

Թելային ծագում ունեցող իրերի և առարկաների քրեագիտական փորձաքննություն, որի խնդիրներն են՝

-օբյեկտների վրա մանրաթելերի հայտնաբերումը,

-համեմատվող օբյեկտների ընդհանուր սեռային (խմբային) պատկանելիության որոշումը,

-մասի պատկանելիութունը ամբողջին,

-հագուստների վրա վնասվածքների առաջացման պայմաններն ու պատճառները (մեխանիկական, ջերմային, քիմիական):

Համակարգչատեխնիկական փորձաքննություն

Համակարգչատեխնիկական փորձաքննությունը հանդիսանում է ճարտարագիտա­տեխնիկական փորձաքննությունների դասին պատկանող ինքնուրույն փորձագիտական ուղղություն: Նրա առարկան են հանդիսանում քրեական, քաղաքացիական և այլ գործերի նյութերում ամրագրված՝ տեղեկատվական գործընթացների իրագործումն ապահովող համակարգչային միջոցների և համակարգերի նախագծման, շահագործման օրինաչափությունների հետազոտությամբ հաստատված փաստերը և հանգամանքները:

Համակարգչատեխնիկական փորձաքննության շրջանակներում լուծվում են նույնականացնող (իդենտիֆիկացիոն) և դիագնոստիկ բույթի խնդիրներ: Նույնականացնող (իդենտիֆիկացիոն) բնույթի խնդիր է հանդիսանում, օրինակ՝ համակարգչային սաքի տեսակի որոշումը կամ համակարգչային հիշողության կրիչից վարույթն իրականացնող մարմնին հետաքննություն ներկայացնող տեղեկատվության հայտնաբերումը: Դիագնոստիկ բնույթի խնդիր է հանդիսանում օրինակ՝ համակարգչային սարքի աշխատունակության և նպատակային շահագործման համար պիտանելիության որոշումը:

Ըստ հետազոտվող օբյեկտների և լուծվող խնդիրների համակարգչատեխնիկական փորձաքննությունները դասակարգվում են 4 ենթատեսակների:

1. Ցանցային հետազոտության ընթացքում կիրառվող սարքերից և ծրագրային ապահովումներից են «Tableau» տեսակի փորձագիտական ապարատային բլոկիրատորները, ինչպես նաև «EnCase Forensic», «WinHex» և «WebLog Expert» փորձագիտական ծրագրային ապահովումները:

2. Ծրագրային հետազոտության ընթացքում կիրառվող սարքերից և ծրագրային ապահովումներից են «Tableau» տեսակի փորձագիտական ապարատային բլոկիրատորները, ինչպես նաև «EnCase Forensic», «WinHex», «Pe Explorer», «Cerbero PEinsider» և «Redwood-Resource Extractor» փորձագիտական ծրագրային ապահովումները:

3. Տեղեկատվության հետազոտության և վերականգնման ընթացքում կիրառվող սարքերից և ծրագրային ապահովումներից են օրինակ՝ «Tableau» տեսակի փորձագիտական ապարատային բլոկիրատորները, «PC 3000 Express & DataExtractor», «Cellebrite UFED» ապարատածրագրային համալիրները, ինչպես նաև  «EnCase Forensic», «WinHex», «Recover My Files», «Mount Image Pro», «Pasware Kit Forensic» և «DVR Examiner» փորձագիտական ծրագրային ապահովումները:

4. Համակարգչային սարքավորումների հետազոտության ընթացքում կիրառվող սարքերից  և ծրագրային ապահովումներից են «Tableau» տեսակի փորձագիտական ապարատային բլոկիրատորները, «PC 3000 Express & DataExtractor» ապարատածրագրային համալիրը, ինչպես նաև «EnCase Forensic», «WinHex», «CristalDiskInfo», «AIDA64 Extreme Engineer» և «Passmark BurnInTest» փորձագիտական ծրագրային ապահովումները: